อนุสรณ์สถานแห่งชาติ
ประกอบด้วยส่วนสำคัญ ๕ ส่วน คือ
๑. ลานประกอบพิธี
๒. อาคารประกอบพิธี
๓. อาคารประวัติศาสตร์และพิพิธภัณฑ์ทหาร
๔. อาคารภาพปริทัศน์
๕. ภูมิสถาปัตยกรรมและพิพิธภัณฑ์กลางแจ้ง
๑. ลานประกอบพิธี
๒. อาคารประกอบพิธี
๓. อาคารประวัติศาสตร์และพิพิธภัณฑ์ทหาร
๔. อาคารภาพปริทัศน์
๕. ภูมิสถาปัตยกรรมและพิพิธภัณฑ์กลางแจ้ง
ลานประกอบพิธี
เป็นพื้นที่สำหรับตั้งแถวทหารกองเกียรติยศได้ ๓ กองร้อย เพื่อต้อนรับประมุขหรือบุคคลสำคัญของประเทศ และต่างประเทศ ที่มาเยือนอนุสรณ์สถานแห่งชาติอย่างเป็นทางการนอกจากนี้ยังใช้สำหรับวางพวงมาลาในพิธีสำคัญต่างๆ บนลานประกอบพิธีประดับธงกองบัญชาการทหารสูงสุด ธงกองทัพบก ธงกองทัพเรือ ธงกองทัพอากาศ ธงกรมตำรวจ และธงกองอาสารักษาดินแดน ส่วนด้านข้างประดับธงชาติไทย สลับกับธงชาติของประเทศที่มาเยือน
อาคารประกอบพิธี
เป็นอาคารชั้นเดียว หลังคาทรงไทย สำหรับประกอบพิธีทางศาสนาและพิธีสำคัญของชาติ มีสิ่งที่สำคัญ ดังนี้
- ดวงโคมนิรันดร์ประภา
- พระบรมรูปมหาราช ๙ พระองค์
- บทโคลงพระราชนิพนธ์
- ภาพการก่อตั้งราชธานี
- กระจกสลับสีภาพมงคลแปด
- กระจกสลับสีภาพเครื่องราชอิสริยาภรณ์
- ดวงโคมนิรันดร์ประภา
- พระบรมรูปมหาราช ๙ พระองค์
- บทโคลงพระราชนิพนธ์
- ภาพการก่อตั้งราชธานี
- กระจกสลับสีภาพมงคลแปด
- กระจกสลับสีภาพเครื่องราชอิสริยาภรณ์
อาคารประวัติศาสตร์และพิพิธภัณฑ์ทหาร
เป็นอาคารทรงแปดเหลี่ยมมีลักษณะคล้ายป้อมค่ายหอรบสมัยโบราณ ด้านหน้าอาคารประดิษฐานพระบรมรูปพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ ซึ่งแกะสลักด้วยหินอ่อน White Carrara จากประเทศอิตาลี ขนาดเท่าครึ่งของพระองค์จริง ภายในมีการจัดแสดง ดังนี้
ชั้นที่ ๑ จัดแสดงหุ่นจำลองเหตุการณ์สงครามที่กองทัพไทยได้ปฏิบัติการรบ ๕ เหตุการณ์ ดังนี้
๑. สงครามโลกครั้งที่ ๑
๒. กรณีพิพาทอินโดจีนฝรั่งเศส
๓. สงครามมหาเอเชียบูรพา
๔. สงครามเกาหลี
๕. สงครามเวียดนาม
๑. สงครามโลกครั้งที่ ๑
๒. กรณีพิพาทอินโดจีนฝรั่งเศส
๓. สงครามมหาเอเชียบูรพา
๔. สงครามเกาหลี
๕. สงครามเวียดนาม
ชั้นที่ ๓ จัดแสดงหุ่นจำลองเหตุการณ์สำคัญทางประวัติศาสตร์ของไทย ๑๔ เหตุการณ์ ดังนี้
๑. วีรกรรมพ่อขุนรามคำแหงมหาราช
๒. วีรกรรมสมเด็จพระสุริโยทัย
๓. วีรกรรมสมเด็จพระนเรศวรมหาราช
๔. วีรกรรมพันท้ายนรสิงห์
๕. วีรกรรมสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช
๖. วีรกรรมพระยาพิชัยดาบหัก
๗. วีรกรรมท้าวเทพสตรี ท้าวศรีสุนทร
๘. วีรกรรมท้าวสุรนารี
๙. วีรกรรมเจ้าพระยาบดินทรเดชา
๑๐. วีรกรรมเจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี
๑๑. วีรกรรมกองพันทหารราบที่ ๓ กองพลพระนคร
๑๒. วีรกรรมตำรวจสนาม
๑๓. วีรกรรมยุวชนทหาร
๑๔. วีรกรรมขบวนการเสรีไทย
ชั้นที่ ๔ จัดแสดงวิวัฒนาการ เครื่องแบบ เครื่องหมายยศ และส่วนประกอบของเครื่องแบบ ทหาร ตำรวจ สมัยต่างๆ ตั้งแต่สมัยก่อนสุโขทัย สมัยสุโขทัย สมัยธนบุรี สมัยรัตนโกสินทร์ จนถึงสมัยปัจจุบัน
อาคารภาพปริทรรศน์
เป็นอาคารทรงแปดเหลี่ยม ผนังภายในอาคารโค้งเป็นวงกลมความยาวโดยรอบ ๙๐ เมตร มีจิตรกรรมฝาผนัง ประกอบเสียง คำบรรยาย ควบคุมด้วยระบบคอมพิวเตอร์ แสดงเหตุการณ์สำคัญทางประวัติศาสตร์ของชาติไทยตั้งแต่สมัยสุโขทัยจนถึงสมัยปัจจุบันเพื่อให้เห็นถึงพระปรีชาสามารถ ของพระมหากษัตริย์ รวมทั้งความกล้าหาญ เสียสละของบรรพบุรุษที่ได้อุทิศตนเพื่อปกป้องและรักษาเอกราชของชาติ
ภูมิสถาปัตยกรรมและพิพิธภัณฑ์กลางแจ้ง
พื้นที่บริเวณภายนอกอาคารอนุสรณ์สถานแห่งชาติ ตกแต่งให้มีความสวยงาม จัดเป็นสวนไม้ดอก ไม้ประดับ และพิพิธภัณฑ์กลางแจ้ง แสดงวัตถุยุทโธปกรณ์ขนาดใหญ่ ที่เคยปฏิบัติการในสมรภูมิรบที่สำคัญๆ ซึ่งปัจจุบันได้ปลดประจำการแล้ว
